جرارد جیمز باتلر در ۱۳ نوامبر ۱۹۶۹ در پیزلی، رنفروشایر، اسکاتلند زاده شد. او کوچکترین از میان سه فرزند مارگارت و ادوارد باتلر، یک دلال شرطبندی است. او از خانواده ای کاتولیک ایرلندی تبار است. خانواده باتلر هنگامیکه شش ماه داشت به مونترال، کبک نقل مکان کردند. پس از طلاق، مادرش کبک را ترک کرد و به همراه جرارد ۱۸ ماهه به اسکاتلند بازگشت.
باتلر در دبیرستان سنت میرین و سنت مارگارت در پیزلی تحصیل کرد و در دانشکده حقوق دانشگاه گلازگو پذیرفته شد. در نوجوانی در تئاتر جوانان اسکاتلند نیز حضور داشت. باتلر پدرش را تا ۱۶ سالگی ندید، تا هنگامی که ادوارد باتلر برای دیدار او را به یک رستوران در گلاسکو دعوت کرد. پس از این جلسه، باتلر ساعت‌ها گریه کرد و بعداً یادآوری کرد: «آن احساسات به من نشان داد که تا چه اندازه درد می‌تواند در تن شما بنشیند؛ درد و غم و اندوهی که شما نمی‌دانید دارید تا زمانی که از میان برود.» باتلر پس از این دیدار به پدرش نزدیک شد.
در هنگام دانشجویی، او رئیس انجمن حقوق دانشگاه بود، باتلر بعداً اظهار داشت که «راهم را زیرکانه به آنجا باز کرده بودم». او همچنین در یک گروه راک به نام اسپید آواز می‌خواند. در زمانیکه که باتلر دانشجوی ۲۲ ساله بود، پدرش به سرطان مبتلا شد و درگذشت. وی دربارهٔ این دوره از زندگی خود گفته‌است: «من از یک ۱۶ ساله چشم انتظار شور زندگی به یک ۲۲ ساله که برایش اهمیتی نداشت اگر در خواب بمیرد، رسیدم.»
پیش از سال پایانی دانشکده حقوق، باتلر یک سال مرخصی از تحصیل گرفت و آن سال را با زندگی درکالیفرنیا گذراند. او بیشتر در ساحل ونیز زندگی می‌کرد، در مشاغل مختلف کار می‌کرد، اغلب مسافرت می‌کرد و به گفته وی، بیش از اندازه می می‌نوشید، در یک مقطع به دلیل رفتارهای اخلالگرانه مرتبط با الکل دستگیر شد. بعدها باتلر آن سال را اینگونه توصیف کرد: “من در کنترل نبودم و با این عقیده که” من جوان هستم، زندگی را توجیه می‌کردم. این من هستم که پرهیاهو و رام نشدن است. ” پس از گذراندن دوران تعطیل در آمریکا، او به اسکاتلند بازگشت تا سال آخر خود را در دانشکده حقوق بگذراند. باتلر در زمان کودکی جراحی ای در گوش داشت که اثر آن به‌صورت گوش گل کلمی در او بجا ماند. او هنوز از وزوز گوش رنج می‌برد و توان شنوایی او در گوش راست کم است.